مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی چیست؟

مسمومیت حاملگی یک بیماری خطرناک است که بعضی از مادران در طی حاملگی به آن دچار می ­شوند. این بیماری مخصوص حاملگی است و معمولاً در طی نیمه دوم حاملگی یعنی بعد از هفته بیست و یا پنج ماهگی اتفاق می‌افتد. البته ممکن است گاهی در زمان زایمان یعنی وقتی مادر برای زایمان بستری می­ شود و یا حتی بعد از اینکه نوزاد متولد شد اتفاق بیفتد.

مادران با مسمومیت حاملگی اغلب دارای فشار خون بالا می باشند که این فشار خون بالا در حاملگی اتفاق می­افتد. خیلی از این مادران در ابتدای حاملگی فشارخون طبیعی دارند یعنی فشار خون آنها قبلا کمتر از ۱۴ بوده است. معمولاً قبل از اینکه فشار خون بالا برود، مادر دچار افزایش وزن ناگهانی می­ شود و بیشتر از میزان طبیعی اضافه وزن پیدا می­ کند، هر وقت مادر دچار اضافه وزن غیرطبیعی بشود، یعنی بیشتر از دو کیلوگرم در طی یک ماه اضافه نمایند، باید از نظر احتمال شروع مسمومیت حاملگی پیگیری شود. این مادران ممکن است دچار دفع پروتئین نیز در ادرار بشوند که آن ­را با انجام آزمایش­ های خاص می­ توان مشخص کرد. مسمومیت حاملگی می تواند ارگان­هایی را مثل کبد، کلیه­ ها، مغز، چشم و حتی جفت را درگیر نماید و در این ارگان­­ ها نیز علائم ایجاد کند. جفت همان قسمتی است که جنین از آن اکسیژن و مواد غذایی را تامین کرده و مواد غیر ضروری و مسموم را از بدن خود خارج می­ کند و اکسیژن به دست می ­آورد. همچنین وقتی مادر دچار مسمومیت حاملگی و افزایش فشار خون می‌شود ممکن است رشد جنین کم شده  و جنین کم وزن  شود.

علائم مربوط به مسمومیت حاملگی چه علامت هایی هستند؟

مادرانی که دچار مسمومیت حاملگی می­ شوند دارای احساسی متفاوت از سایر مادران نیستند. در اغلب مواقع مسمومیت حاملگی خیلی علامت دار نیست و مادر خودش باید هوشیار و با دقت باشد. مسمومیت حاملگی وقتی علامت‌دار می‌شود که  به صورت شدید باشد. نشانه ها و علائم مربوط به مسمومیت حاملگی شدید که هر مادری باید آنها را بشناسند و به آنها توجه کنند این علائم هستند:

علائم مسمومیت حاملگی

• یک سردرد بسیار بد و شدید که مادر قبلا آن را تجربه نکرده اغلب این سردردها با مسکن آرام نمی­ شوند.
• تغییرات بینایی مثل تاری دید و یا ایجاد فلش نورانی و یا جرقه نورانی در مقابل چشمان مادر .
• درد شکم که معمولاً در سر دل است و مادر ذکر می کند که درد سر دل دارم و فکر می‌کند مربوط به معده می ­باشد.
• تهوع و استفراغ و احساس نبض زدن در سر هم ممکن است از علائم مسمومیت حاملگی باشد.

اگر شما هر یک از علامت های بالا را دارید باید سریعاً به پزشک خود اطلاع داده و یا به بیمارستان مراجعه کنید.

البته ممکن است شما مسمومیت حاملگی نداشته باشید چون بسیاری از این علائم ممکن است مربوط به حاملگی باشد و خطرناک هم نباشد و یا مسئله دیگری باعث ایجاد آن شده باشد ولی مهم است که حتماً وضعیت خود را با پزشک خود درمیان گذاشته و مطمئن باشید که ناشی از مسمومیت حاملگی نیست.

گاهی ممکن است شما در اثر مسمومیت حاملگی دچار کندگی جفت و علائمی مثل خونریزی شوید. این علائم نیز مهم  هستند و باید با پزشک مطرح شوند.

بعضی وقت ها مادرانی که دچار مسمومیت حاملگی می شوند، ابتدا فشار نرمال دارند ولی دچار افزایش شدید وزن و همچنین ورم شدید ساق پا و بر روی پاها و صورت و دست می­ شود.

یک سوال مهم که ذهن همه مادرها را درگیر می‌کند این است، آیا مسمومیت حاملگی می­ تواند روی جنین تاثیر بگذارد و به بچه آسیب برساند؟

جواب این سوال این است که ممکن است تاثیر بگذارد و مسمومیت حاملگی می تواند باعث کاهش رشد جنین شود.

مسمومیت حاملگی می تواند باعث کاهش مایع اطراف جنین بشود. مایع اطراف جنین مایعی است که جنین در آن قرار گرفته و این مایع از جنین حفاظت می‌کند.

اگر جنین شما تحرک کافی ندارد و مثل همیشه حرکت آن را احساس نمی کنید باید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید و جنین از نظر مشکلات احتمالی که ممکن است وجود داشته باشد باید بررسی شود.

خیلی نگران نشوید همیشه تست­ هایی وجود دارد تا بتوان بیماری­ ها را زودتر از زمانی که خطرناک شود تشخیص داد.

آیا تستی برای تشخیص مسمومیت حاملگی وجود دارد؟

 بله، برای اینکه بتوانیم مسمومیت حاملگی را تشخیص بدهیم، می توان فشارخون را به صورت مکرر اندازه گیری کرد. همچنین می توان نمونه ادرار شما را از نظر وجود پروتئین در آن، طی حاملگی بررسی کرد.

ممکن است پزشک شما، خون شما را از نظر بررسی کبدی و تاثیر مسمومیت حاملگی بر روی آن  و همچنین از نظر بررسی کلیه آزمایش کند. مسمومیت حاملگی می تواند بر روی کلیه هم تاثیر بگذارد.

وقتی که دکتر شما میزان فشار خون شما را به شما می گویند از دو عدد استفاده می کنند اگر فشار خون شما بالا تر از ۱۴ روی ۹ باشد ممکن است شما مسمومیت حاملگی داشته باشید. عدد بالا ۱۴، مربوط به فشار خون سیستولی شما است و عدد ۹ مربوط به فشار خون دیاستولی شما است که البته این اعداد تخصصی است. وقتی که شما فشار خون بالا همراه با وجود پروتئین در ادرار داشته باشید و یا اینکه در تست­ های کبدی خود مشکل پیدا کنید احتمال مسمومیت حاملگی وجود دارد. ممکن است که شما فقط فشار خون بالا داشته باشید ولی هنوز بیماری بر روی کبد و کلیه شما تاثیر نگذاشته باشد و هنوز دفع پروتئین نداشته باشه ولی پزشک شما احتمالاً شما را تحت نظر دقیق خواهد گرفت و ممکن است شما بعد از آن دچار آن مشکلات بشوید بنابراین باید دقیقاً تحت نظر باشید تا هر کاری که لازم است پزشک به موقع بتواند انجام دهد.

آیا اگر مادری دچار مسمومیت حاملگی شد این بیماری قابل درمان هست؟

واقعیت امر این است که اگر مادری دچار مسمومیت حاملگی بشود و اگر  تشخیص این بیماری قطعی باشد تنها راه درمان که مادر بتواند از دست بیماری راحت شود در حال حاضر زایمان نوزاد است .

اینکه چقدر بتوان به مادر فرصت داد و زایمان را به تاخیر انداخت بسته به نظر پزشک و شرایط حاملگی و سن حاملگی شما دارد. ممکن است اصلا نتوان فرصت داد و یا بتوان مدت کوتاهی برای اینکه جنین رسیده تر شود فرصت داد ولی این با نظر پزشک است. گاهی اگر بیماری شدید نباشد و جنین هنوز رسیده نباشد ممکن است مدت کوتاهی به جنین فرصت داد و تا زمانی که مادر به خطر نیافتاده است صبر کرد.

• اگر شما کمتر از ۳۴ هفته حاملگی هستید و برای شما خطرناک نباشد ممکن است به شما پزشک پیشنهاد کند که صبر کنید.
• اگر سن حاملگی شما بالای ۳۴ هفته باشد باید برای خاتمه به حاملگی و یا ادامه حاملگی بر اساس شرایط شما تصمیم گیری شود.
• ولی اگر بیشتر از ۳۷ هفته حاملگی باشید ترجیح داده می‌شود که حاملگی خاتمه پیدا کند.

اگر تصمیم بر این شود که شما صبر کنید معمولاً باید در بیمارستان بستری شوید و تحت نظر قرار گیرید و هر زمانی که پزشک احساس کند منتظر ماندن خطرناک است حاملگی را خاتمه می­ دهد.

هر زمان تصمیم گرفته شود که به حاملگی خاتمه داده شود ممکن است این کار به وسیله استفاده از داروهایی باشد که باعث شود دردهای زایمانی شما شروع شود و به این روش به طریقه طبیعی زایمان شما ممکن است انجام شود. ولی در بعضی از مادران ممکن است پزشک لازم بداند که زایمان به طریقه سزارین انجام شود.

در هر سنی از حاملگی تنها در صورتی می­ توان به مادر فرصت داد و صبر کرد که نوع مسمومیت حاملگی از نوع شدید نباشد. اگر نوع مسمومیت حاملگی شدید باشد زایمان باید هرچه زودتر انجام شود. حتی ممکن است از داروهایی برای کاهش فشار خون شما استفاده شود. استفاده از این داروها باعث می‌شود که شما دچار مشکلات مغزی نشوید.

مادرانی که دچار مسمومیت حاملگی می‌شوند ممکن است دچار تشنج شوند به همین علت ممکن است از داروهایی استفاده شود که از تشنج پیشگیری می­ کند.

چگونه میتوانیم از بیماری مسمومیت حاملگی جلوگیری کنیم؟

متاسفانه شما به عنوان یک مادر نمی­ توانید کاری انجام بدهید که از مسمومیت حاملگی دور بمانید. بهترین کار این است که کنترل های بارداری خود را به موقع و تحت نظارت پزشک انجام دهید. بنابراین آنها در طی کنترل­ ها در صورتی که کوچکترین علامتی پیدا شود اقدامات موثر را به موقع انجام می دهند. آنها متوجه افزایش فشار خون شما و یا دفع پروتئین در ادرار می­ شوند. و شما نیز در صورتی که کوچکترین علامتی داشتید بهتر است است به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

اگر شما در گروه مادران پرخطر باشید ممکن است پزشک معالج شما برای شما آسپرین با دوز پایین تجویز نماید این تجویز اغلب در سه ماهه دوم و سوم انجام می­ شود و بهترین زمان آن بعد از هفته دوازدهم حاملگی است. مادرانی که دارای حاملگی چند قلویی هستند و یا اینکه قبل از حاملگی دارای فشار خون بالا و یا دیابت بارداری هستند در خطر بیشتری برای مسمومیت حاملگی می‌باشند.

شاید تنها کاری که یک مادرخودش می‌تواند برای کاهش احتمال مسمومیت حاملگی انجام دهد توجه به اضافه وزن و پیشگیری از داشتن افزایش وزن غیرطبیعی در بارداری می باشد. همچنین بهتر است قبل از بارداری محدوده وزنی مادر طبیعی باشد.

آیا ممکن است مسمومیت حاملگی اشکالات دیگری در سلامت مادر ایجاد کند؟

مادرانی که دچار مسمومیت حاملگی می‌شوند ممکن است بعدا دچار بیماری فشارخون و یا مشکلات قلبی شوند. بنابراین مادرانی که دارای سابقه مسمومیت حاملگی هستند بهتر است از سیگار استفاده نکنند و از غذاهای سالم استفاده کرده و وزن خود را کنترل کنند و فعالیت بدنی مناسب داشته باشند.

به امید سلامتی همه مادران خوب و تندرستی همه فرزندان

این مطلب به تائیدیه خانم دکتر مریم مشفقی رسیده است.