سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، نخستین بار توسط دانشمندان بصورت بیماری با علائم آمنوره، پرمویی و تخمدانهای بزرگ شده دارای کیستهای متعدد مطرح گردید. در حال حاضر این نوع از ناباروری به عنوان یکی از ناباروریهای شایع اختلالات غددی و قابل توارث در زنان شناخته میشود که آنان را در سراسر زندگی تحت تاثیر قرار میدهد. این ناباروری با علائمی شامل قاعدگیهای نامنظم، اختلالات تخمک گذاری، افزایش هورمون مردانه و تخمدانهای پلیکیستیک در نمای سونوگرافی مشخص میشود.
تخمدانهای پلیکیستیک دارای علل پیچیدهای بوده و اکثرا نه به صورت یک بیماری خاص بلکه به صورت طیف وسیعی از اختلالات از قبیل مقاومت به انسولین و افزایش انسولین، اختلال در سوخت و ساز، چاقی، اختلال چربیسوزی و فشارخون بالا ظاهر میشود که در طولانی مدت، بیماران مستعد بیماریهایی از قبیل دیابت نوع ۲ و بیماریهای قلبی عروقی میگردند.
شیوع تخمینی تخمدانهای پلیکیستیک در زنان در سنین باروری بر اساس معیار جهانی، ۸-۴٪ گزارش شده است. این نوع از ناباروری جزء ناباروریهای شایع است که طبق آمار جامعهی جهانی ۵۵٪ است. میزان شیوع این بیماری در ایران ۱/۷ ٪ است.
بر اساس معیارهای تشخیصی، این سندرم بر اساس دارا بودن مشخصات زیر تایید میگردد:
منظور از اختلال تخمدان در این معیار اختلال در تخمکگذاری و داشتن نمای تخمدان پلیکیستیک در سونوگرافی است.
تخمدان پلیکیستیک شایعترین علت ناباروری بخاطر عدم تخمکگذاری است. در مطالعات بالینی نشان داده شده است که ۷۵ درصد از زنان مبتلا از ناباروری رنج میبرند و ۵۰ درصد از آنها دچار سقط مکرر میشوند. با وجود پیشرفتهای اخیر در زمینه تکنیکهای کمک باروری و پروتکلهای تحریک تخمک گذاری، همچنان میزان لقاح، لانه گزینی و حاملگی در این بیماران پایین و از طرف دیگر میزان سقط کلینیکی و از دست رفتن حاملگی بالا میباشد. بسیاری از مطالعات بر این باورند که کیفیت پایین و نقص عملکرد تخمک، علت پایین بودن میزان لقاح و بالا بودن میزان سقط در بیماران تخمدان پلیکیستیک است. اکثر زنان مبتلا به تخمدان پلیکیستیک قادر خواهند بود با تغییر شیوه زندگی، رژیمهای خاص غذایی، داروهای هورمونی تحریک تخمکگذاری، باردار شوند. برخی از زنان مبتلا به تخمدان پلیکیستیک نیز میتوانند با روشهای کمک باروری مانند IVF باردار شوند.