آزمایشات تشخیصی ناباروری زنان

برای بررسی علت ناباروری در زنان، آزمایشات متعددی لازم است و فقط یک تست به تنهایی قادر به تشخیص علت نازایی نیست. سنجش سطح خونی (سرمی) هورمونهای FSH، LH، استروژن، پروژسترون، استرادیول، پرولاکتین، AMH، تستوسترون، DHEA، هورمونAndrostenedione  و هورمون ۱۷-Oh-progestroin  اهمیت دارد و بهترین زمان سنجش اغلب هورمون­ های ذکر شده، روز سوم قاعدگی می­باشد.

جهت به حداقل رساندن میزان خطا در جواب آزمایش­ ها، آمادگی قبل از انجام نمونه گیری و رعایت کردن شرایط خاص، برای برخی از تست­ ها اهمیت دارد. در بعضی از آنها، نیاز به ناشتایی هست و یا لازم است چندین ساعت از زمان بیدار شدن فرد گذشته باشد. برای برخی دیگر ساعت مشخصی در شبانه روز اهمیت ندارد و می­توان در هر زمانی از روز نمونه گیری انجام شود. تنظیم نبودن برخی از هورمون­ های ذکر شده ممکن است علامت بالینی خاصی نداشته باشد و بدنبال بررسی علت ناباروری، شخص متوجه اختلال سطح هورمون ها خواهد شد.

بررسی سطح FSH، LH، پروژسترون، استروژن و پرولاکتین بیش از سایر هورمون ها مورد توجه قرار می­ گیرد. بررسی عملکرد غده تیروئید از موارد مهم دیگر در بررسی علت نازایی است زیرا کم کاری و پرکاری این غده می­ توانند باعث اختلال در تخمک گذاری و نازایی شوند. افزایش TSH و کاهش T4 آزاد، باعث افزایش پرولاکتین و در نتیجه کاهش تخمک گذاری می ­شود که اغلب پس از درمان اختلال غده تیروئید، سطح پرولاکتین هم نرمال می شود.

تستوسترون، هورمون مردانه است اما مقادیر اندک در غدد فوق کلیوی و تخمدان های زنان تولید می ­شود، در سندروم پلی کیستیک تخمدان­ ها گاهی افزایش این هورمون دیده می­ شود.

هورمون FSH، مسئول فرایند رشد و بلوغ تخمک­ هاست که اندازه گیری سطح آن در روز سوم قاعدگی، ارزش تشخیصی بالایی جهت بررسی میزان ذخیره تخمدان است. پروژسترون که از غده فوق کلیوی، تخمدان­ ها ترشح می ­شود، برای آماده سازی رحم، جهت لانه گزینی تخم تشکیل شده، بسیار حیاتی است. پروژسترون، دیواره داخلی رحم را به ضخامت مطلوب می­ رساند و شرایط را جهت لانه گزینی تخم فراهم می ­کند. بعد از بارداری و از حدود هفته دهم بارداری به بعد، این هورمون از جفت نیز ترشح می ­شود و باعث ادامه یافتن بارداری می ­شود. در غیر اینصورت و با کاهش سطح پروژسترون، دیواره داخلی رحم (آندومتر) شروع به ریزش می­ کند و سقط اتفاق می ­افتد.

از مهم ترین اثرات هورمون استروژن، می ­توان به تحریک رشد رحم، لوله ­های رحمی، رشد مجاری غدد شیری پستان و ترشح مخاطی گردن رحم (سرویکس) اشاره کرد.

سطح هورمون AMH، در دختران تا سن بلوغ پایین می­باشد و قبل از بلوغ، تولید آن در تخمدان­ ها آغاز می­ شود. ارزش این تست، در جهت تخمین ذخیره تخمدانی فرد و احتمال باردار شدن می باشد و در سندروم پلی کیستیک تخمدان، افزایش سطح AMH دیده می ­شود.