ناهنجاری های مادر زادی رحم چیست؟ اختلالات شکل و ساختار رحم که از نقایص رشد و نمو مجاری تشکیل دهنده رحم در دوران جنینی نشات می‌گیرند. شکل گیری طبیعی اندام‌های رحم در طول هفته‌های پنجم تا دوازدهم جنینی طی سه مرحله تکمیل می‌شود. اگر در هریک از این مراحل نقص به وجود بیاید، ناهنجاری در شکل رحم به وجود خواهد آمد. این ناهنجاری در زنان نابارور بیشتر دیده می‌شود. برای شناخت ناهنجاریهای شکل رحم نخست باید بدانید که شکل طبیعی رحم در بانوان بصورت مثلث یا گلابی برعکس میباشد. ناهنجاری های مادرزادی رحم به چند گروه طبقه بندی می‌شوند؟ ۱- رشد ناقص رحمی و عدم تشکیل رحم -در این وضعیت رحم یا اصلا تشکیل نمی شود یا به دلیل رشد ناکافی، بسیار کوچک است.
-علت: عدم تشکیل مجاری سازنده رحم قبل از هفته پنجم حاملگی و تکامل ناقص مجاری تشکیل دهنده رحم در هفته های ۸-۵ تکامل جنینی
۲- رحم های تک شاخ
-در این حالت تنها نیمی از رحم تشکیل می شود و بنابراین رحم بجای نمای مثلث، دوکی شکل است.
-علت: تکامل تنها یکی از مجاری تشکیل دهنده رحم در هفته های ۱۰-۵ جنینی
۳- رحم دوگانه -دو نیم رحم بصورت کاملا مجزا از یکدیگر تشکیل شده و باهم اتصال ندارند. بنابراین بجای یک رحم مثلت شکل، دو نیم رحم دوکی شکل وجود دارد.
-علت: عدم اتصال دو مجرای تشکیل دهنده رحم در طی نهمین هفته تکامل جنینی
۴- رحم های دوشاخ -دراین وضعیت رحم به جای مثلث شکل ظاهری قلبی شکل دارد.
-علت: اتصال ناقص دو مجرای تشکیل دهنده رحم در طی نهمین هفته تکامل جنینی
۵- رحم های دیواردار -دراین حالت رحم نمای مثلث شکل دارد اما یک دیواره یا تیغه نازک حفره میانی آن را به دو قسمت تقسیم می کند. این ناهنجاری شایعترین اختلال مادرزادی شکل رحم است.
-علت: عدم بازجذب یا بازجذب ناقص دیواره بین دو مجرای تشکیل دهنده رحم در هفته های ۱۰ تا ۱۲ حاملگی
۶- رحم قوسی شکل -در این افراد رحم نمای مثلث شکل طبیعی دارد اما فقط یک تقعر کوچک در دیواره بالای رحم دیده می شود.
-علت: باقی ماندن بخش بسیار کوچکی از دیواره بین دو مجرای تشکیل دهنده رحم
۷- رحم T شکل
بانوانی که در دوران جنینی خود در معرض داروی دی اتیل استیل بسترول بودند، دچار تغییر شکل حفره رحم می شوند اما امروزه به دلیل منع مصرف این دارو توسط مادران باردار، این ناهنجاری در سنین باروری دیده نمی‌شود.
ناهنجاریهای مادرزادی رحم، چه مشکلاتی ایجاد می‌کنند؟ ناباروری، سقط های مکرر، مرگ درون رحمی جنین، تاخیر رشد درون رحمی، زایمان پیش از موعد، قرارگیری نامطلوب جنین در رحم، میزان بالای عمل سزارین، جفت باقی مانده و…
این ناهنجاری چگونه تشخیص داده می‌شود؟ پزشک براساس شرح حال بیمار و سابقه بارداری و عوارض آن به وجود ناهنجاری شکل رحم شک می کند. اولین گام تشخیص، استفاده از روش های مختلف تصویربرداری جهت بررسی رحم می باشد که عبارتند از: سونوگرافی دو بعدی و سه بعدی، هیستروسونوگرافی دو بعدی و سه بعدی، هیستروسالپنگوگرافی یا همان عکس رنگی رحم (HSG) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). در برخی موارد ممکن است لاپاروسکوپی تشخیصی نیاز شود.
آیا روش درمان همه انواع ناهنجاریهای مادرزادی رحم یکسان است؟ -روش های درمان مربوط به هر نوع ناهنجاری رحمی، متفاوت هستند. برخی از آنها نیاز به درمان ندارند، برخی را باید توسط جراحی اصلاح نمود و برخی اصلا راهکار درمانی ندارند.
این مطلب به تائیدیه خانم دکتر فیروزه احمدی رسیده است.